De Vluchtgarage in Amsterdam komt steeds meer in het nieuws. Beleidsmakers vallen over elkaar heen met wat in hun ogen juist is voor de uitgeprocedeerde asielzoekers. Maar weinig hoor je over de daadwerkelijke situatie van de mensen die in die oude garage verblijven. Mensen zoals Yusuf Adam. Hij is een Somalische vluchteling die uit Nederland weg moet maar niet uit Nederland weg kan.
De originele productie kunt u hier vinden. Hieronder staat de versimpelde versie.
Tussen wal en schip
In Nederland zwerven honderden, mogelijk zelfs duizenden, mensen over straat. Dit zijn niet de 'standaard' daklozen die aan hun onverzorgde baarden te herkennen zijn. Het zijn uitgeprocedeerde asielzoekers. Uitgeprocedeerd omdat ze de procedure een verblijfsvergunning voor Nederland te krijgen met negatief resultaat hebben doorlopen.
Deze mensen horen, vaak met ondersteuning van de Nederlandse overheid, weer terug te keren naar het land van herkomst. Maar dat gaat niet altijd zo makkelijk. Soms ontbreekt het paspoort, soms ontbreekt de wil van de machthebber om zijn onderdanen weer op te nemen en soms bestaat er simpelweg geen overheid in het land van herkomst waar de Nederlandse overheid mee kan samenwerken voor de terugkeer. Voor de mensen die weg moeten maar niet weg kunnen is de uitdrukking 'tussen wal en schip vallen' uitgevonden. Yusuf Adam is zo'n iemand.
"Yusufs verblijf op aarde is eigenlijk illegaal"
Yusuf Adam
Ondanks dat Yusuf Adam hierboven op de foto staat bestaat hij niet. Niet dat hij een fictiefpersoon is of dat zijn naam gefingeerd is zodat hij anoniem kan blijven. Nee, het zit anders, Yusuf bestaat niet op papier. Hij heeft voor geen enkel van de bijna 200 landen die onze planeet rijk is een paspoort of een verblijfsvergunning. In feite is hij dus stateloos. Dit brengt de merkwaardige situatie met zich mee dat Yusufs verblijf op aarde eigenlijk illegaal is.
Met alle gevolgen van dien want zonder een legale positie kan hij geen legale dingen ondernemen. Hij hoeft niet te rekenen op onderdak, voedsel en zorg. Ook kan hij geen bankrekening openen en mag hij niet werken waardoor hij niet in zijn eigen levensonderhoud kan voorzien.
 |
| De verdeling van Somalie. Het zuiden (groen gekleurd) is door Al-Shabaab gecontroleerd gebied. Bron: Instituut voor Multiculturele vraagstukken |
Op de vlucht
Yusuf vluchtte zes jaar geleden uit Somalië nadat de terroristische organisatie Al-Shabaab zijn vader en broertje heeft vermoord en ze hem als soldaat probeerde te ronselen. Hij kon het niet over zijn hart verkrijgen om voor dezelfde organisatie te werken die zijn familieleden had vermoord en besloot daarom huis en haard te verlaten en naar Engeland te vluchten. Zover komt hij niet. Op Schiphol loopt het niet zoals gepland.
BEKIJK DE ONDERSTAANDE VIDEO VOOR EEN INKIJKJE IN DE WERKWIJZE VAN AL-SHABAAB
In Nederland
Het Bujani-volk is de etnische groep waar Yusuf toebehoort. Doordat de grenzen in Afrika een soort van lukraak getrokken zijn, is de groep verdeeld over een aantal landen. De Immigratie & Naturalisatiedienst (IND) is er daarom niet zeker van of Yusuf wel uit Somalië komt. Ook taalexperts komen er niet uit en uiteindelijk wordt de asielaanvraag van Yusuf afgewezen en wordt hij op straat gezet. Sindsdien leidt hij een nomadisch bestaan door Amsterdam. Hij slaapt of bij de dak- en thuisloze opvang of op een bankje in het Vondelpark of als de politie hem van de straat plukt in de cel.
Uiteindelijk komt Yusuf in aanraking met een grote groep mensen die in dezelfde positie zit als hijzelf. Samen zoeken zij naar voedsel en onderdak voor de nacht. Eind 2013 kraakt de groep van inmiddels honderd asielzoekers een oude parkeergarage waar lege kantoren aan vastzitten. De Vluchtgarage, zoals hij genoemd wordt, ligt tussen de vele hoge grauwe flats die de Bijlmer rijk is.
"Voor de meesten bestaat hun dag uit slapen, hangen en nog meer slapen"
De Vluchtgarage
De garage is in slechte staat. Zo lekt het er, is er geen fatsoenlijke keuken en ontbreekt het aan sanitaire voorzieningen zoals een douche. Een combinatie die maakt dat het hele pand is vergeven van een penetrante zweet, eet en slaapgeur.
Bovendien is het gebouw overbevolkt en slapen de vluchtelingen soms wel met zeventien mensen op een kamer ter grootte van een klaslokaal. Maar ondanks alle ongemakken zijn de meeste bewoners blij dat ze een 'plekje' hebben. Voor zolang het duurt.
Omdat de bewoners van de Vluchtgarage niet aan de normale maatschappij mee mogen doen, bestaat voor de meesten hun dag uit slapen, hangen en nog meer slapen.
Yusuf probeert de dagelijkse sleur van niksdoenerij te doorbreken door aan allerlei activiteiten mee te doen. Zo zit hij samen met andere uitgeprocedeerden in een theatergroep, volgt hij dansles en speelt hij graag op de djembé. De trots straalt van zijn gezicht af als hij verteld dat de kaartverkoop voor de theatervoorstelling die zij binnenkort hebben langzaam maar zeker van de grond begint te komen.
Avondeten doet hij samen met zijn kamergenoten. Dan maken ze met een mannetje of twintig een pan rijst of pasta die ze op de zeer Hollandse tijd van zes uur opeten. Ook de keus voor zijn lunch verraadt zijn lange verblijf in Nederland. Hij is namelijk gek op "bread with pindakaas". Dankzij de vrijgevigheid van kerkelijke organisaties en andere donateurs is het voor de mensen uit de Vluchtgarage mogelijk eten te kopen.
Om te voorkomen dat sommige bewoners andere dingen dan eten kopen, worden de boodschappen centraal geregeld in de Vluchtgarage. Dit is met de meer dan honderd bewoners van allerlei komaf met verschillende eetgewoontes een logistieke operatie. Gelukkig zitten de meeste nationaliteiten in aparte kamers zodat het boodschappenlijstje per kamer, in plaats van per bewoner, aangevuld kan worden. Zo is er de Sudanroom, Kenianroom en Somalianroom. Voor sommige nationaliteiten zijn meerdere kamers in gebruik. Door de grote stroom vluchtelingen uit de Hoorn van Afrika is bijvoorbeeld de helft van alle bewoners van Somalische origine.
Yusuf is niet de enige die vlucht
Van oorsprong leeft het Somalische volk in Somalië, Ethiopië en Kenia. Door de vele burgeroorlogen die Somalië de afgelopen 25 jaar heeft geteisterd zijn veel mensen het gebied ontvlucht. Tegenwoordig leven nog minder dan de helft van alle twintig miljoen Somaliërs in Somalië.
De laatste jaren schommelt de toestroom Somalische vluchtelingen naar Nederland tussen de twee tot zesduizend mensen per jaar. Daarmee vormen zij een groot aandeel in het totaal van tien tot zestienduizend vluchtelingen.
Hoe nu verder?
Voor Yusuf zit er niets anders op dan te doen wat hij al zes jaar lang doet: wachten, wachten en nog meer wachten. Voor verandering in zijn situatie is hij afhankelijk van anderen. Om terug naar Somalië te gaan zal daar eerst de veiligheidssituatie moeten verbeteren en een overheid geïnstalleerd worden die de controle heeft over het land. En om hier in Nederland te blijven moet de IND of staatssecretaris Fred Teeven hun mening ten opzichte van uitgeprocedeerde asielzoekers als Yusuf veranderen. In de Vluchtgarage was helaas geen glazenbol te vinden dus in de toekomst kijken is lastig. Maar de kans dat er iets in Somalië of Nederland veranderd is op korte termijn bijzonder klein.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten