Dag bezoeker,

Welkom. Ik ben een jonge journalist die met grote nieuwsgierigheid naar de wereld kijkt. Een plek waar veel te ontdekken, te ervaren en te verbeteren is. Een levenslange beleving die ik graag observeer, analyseer, bekritiseer en noteer.

Hieronder kunt u enkele voorbeelden vinden van producties die ik voor het Leidsch Dagblad, De Noordwijker, Katwijk Speciaal en voor mijn studie Journalistiek heb gemaakt. Naast krantenartikels gaat het om een radioreportage, achtergrond verhaal, tijdschriftrubriek en een link naar een multimediale productie over uitgeprocedeerde asielzoekers.

Met vriendelijke groet,

Roy Hazenoot

Voorbeeld | Krant | Reportage

Uit het Leidsch Dagblad. Gepubliceerd op: 02 juli 2015

Auteur: Roy Hazenoot

Foto: Roy Hazenoot

Voorbeeld | Krant | Interview

Uit het Leidsch Dagblad. Gepubliceerd op: 30 mei 2015

Auteur: Roy Hazenoot

Foto: Hielco Kuipers

ps. Ik baal als een stekker van een zeer storende hoerenjong* in de rechter kolom. 

*Journalisiteke jargon voor de laatste regel van een alinea die bovenaan een kolom staat.

Voorbeeld | Krant | Reportage

Uit het Leidsch Dagblad. Gepubliceerd op: 30 juni 2015

Auteur: Roy Hazenoot

Foto: Hielco Kuipers

Tijd voor rechtvaardigheid voor slachtoffers MH17

Het net lijkt zich om de pro-Russische separatisten te sluiten. Volgens het openbaar ministerie zijn er bewijzen die wijzen op Russische betrokkenheid bij de crash van MH17 in Oekraïne. “Ik heb ernstige twijfels bij deze bewijzen”, zegt Joost Niemöller, voormalig journalist bij HP/De Tijd en de Groene Amsterdammer, die zich in de kwestie heeft vastgebeten.

Donderdag 17 juli 2014, rond een uur of vijf in de middag. Eerder op de dag heeft een vakantieganger een foto op Facebook geplaatst van het vliegtuig waarmee hij op vakantie naar Bali gaat. Lollig tikt hij erbij: “Mocht hij verdwijnen, zo ziet hij d’r uit.” Familie en vrienden wensen hem en zijn vriendin een fijne vakantie toe. “Een enorm fijne vakantie samen. En denk erom: wij verwachten mooie foto’s.” De vakantie vierende Volendammer is een muzikant die een klein beetje bekendheid geniet. De reacties onder de foto blijven dan ook binnenstromen: “Lekker neef, geniet ervan.” en  “Een hele fijne vakantie kerel.” Opeens maken de reacties met een opgewekte vakantiestemming  plaats voor vragen met een knagende onzekerheid. “Dit is toch niet het vliegtuig waar jij in zit he?” Onder de foto ontstaat een speurtocht van vrienden en familie om uit te zoeken wat er gebeurd is. “Er zijn er maar twee vertrokken. Eén om negen uur en één om twaalf uur. Ik hoop echt dat het niet die van jullie is. Maar als je gaat rekenen...”

Oorlogsgebied
Om kwart over twaalf ’s middags stijgt vanaf Schiphol een Boeing 777 van Malaysia Airlines met vluchtnummer MH17 op. Het vliegtuig is onderweg naar Kuala Lumpur maar na drie uur vliegen stort de Boeing vlakbij de stad Donetsk in Oekraïne neer. Waar vrienden en familie van de vakantieganger bang voor zijn, is gebeurd. De Volendammer en zijn vriendin komen samen met 194 Nederlanders en 102 mensen uit andere landen in een Oekraïens weiland om het leven. Midden in een door een oorlog verscheurd gebied.

Een half jaar voor de crash van het vliegtuig was alles nog koek en ei in Oekraïne. Maar eind 2013 verandert de situatie en breken er onlusten uit in Kiev, de hoofdstad van het land. Het Oost-Europese land, gelegen tussen Polen en Rusland, zit op een tweesprong: goede vrienden met Rusland blijven of toch kiezen voor een vriendschap met de Europese Unie. President Janoekovitsj kiest voor het eerste. Pro-Europese betogers gaan uit protest in de hoofdstad de straat op en verjagen in februari 2014 de president het land uit. Dan escaleert de situatie volledig. De Krim wordt diezelfde maand door pro-Russische betogers ingenomen en in de weken daaropvolgend roept ook Donetsk zijn onafhankelijkheid uit. Tegen de tijd dat vlucht MH17 met vrolijke vakantiegangers overvliegt, wordt er op de grond hevig gevochten tussen het Oekraïense leger en de pro-Russische separatisten. De strijd is dusdanig heftig dat een ondenkbaar maar zeer dramatisch voorval zich voordoet. Eén van de betrokken partijen haalt het vliegtuig vol met onschuldige burgers neer. 298 mensen die niets met pro-Europese of pro-Russische sentimenten te maken hebben, vinden in een ver oorlogsgebied het einde van hun leven.

     Onderteking van de Geneefse Conventie in 1949 | Bron: Rode Kruis

Geneefse Conventie
Het neerschieten van het vliegtuig is mogelijkerwijs een oorlogsmisdaad. Dat zei de Hoge Commissaris voor Mensenrechten van de Verenigde Naties, Navi Pillay daags na het drama. Maar wanneer is iets een oorlogsmisdaad? Meestal vinden oorlogen tussen landen plaats. En omdat bij ruzies altijd naar de ander wordt gewezen, is het lastig om oorlogvoerende partijen zelf te laten beslissen wanneer zij te ver gaan. Daarom hebben landen onderling in vredestijd een aantal afspraken gemaakt – een soort van spelregels voor het oorlogvoeren. En als die internationale verdragen, zoals afspraken tussen landen worden genoemd, geschonden worden, begaat een land of een persoon een oorlogsmisdaad. De Conventies van Genève is het belangrijkste voorbeeld van zo’n internationaal verdrag. In de laatste van de vier Geneefse Conventies zijn landen overeengekomen dat alle personen die niet tot de strijdkrachten behoren humaan behandeld moeten worden en waar geweld, met name dodelijk geweld, richting een daartoe behorend persoon te allen tijden verboden is:

Persons taking no active part in the hostilities, including members of armed forces who have laid down their arms and those placed hors de combat by sickness, wounds, detention, or any other cause, shall in all circumstances be treated humanely […] To this end the following acts are and shall remain prohibited at any time and in any place whatsoever with respect to the above-mentioned persons: violence to life and person, in particular murder of all kinds, mutilation, cruel treatment and torture.

In tegenstelling tot een groot deel van allerlei verdragen tussen overheden is dit stukje tekst zo klaar als een klontje: onschuldige mensen mag je niet vermoorden. De passagiers van vlucht MH17 waren overduidelijk onschuldige mensen. In die zin dat ze part nog deel hadden aan de schermutselingen tussen de vechtende partijen in Oekraïne. Of ze hier in Nederland toevallig iets op hun kerfstok hadden, laten we logischerwijs buiten beschouwing.

Westerse media
Een kind kan de was doen. 298 onschuldige burgers vinden de dood omdat een oorlogvoerende partij het vliegtuig uit de lucht schiet. Volgens de afspraak tussen landen mag dat niet en dus gaat het hier om een oorlogsmisdaad. Duidelijk. Of niet? Niet helemaal. Volgens hoogleraar internationaal strafrecht Geert-Jan Knoops hangt het van meerdere juridische en feitelijke factoren af of een handeling al dan niet een oorlogsmisdrijf is. “Het bewijs dat dit een oorlogsmisdrijf is, zal in dit geval moeilijk te leveren zijn zonder duidelijke context”, zegt Knoops. Het is bijvoorbeeld niet duidelijk of het neerschieten moedwillig is gebeurd. Rijd je bij het afslaan per ongeluk een fietser aan dan is dat treurig maar niet misdadig. Al boor je je auto doelbewust in de bagagedrager van de minnaar van je overspelige vriendin dan wordt daar toch anders naar gekeken. Dus de vraag of het vliegtuig per ongeluk is neergehaald, is van belang. En, ook niet onbelangrijk, bij een oorlogsmisdaad hoort een oorlogsmisdadiger. Maar wie is hier de dader, wie schoot het toestel van Malaysia Airways neer? Zonder gelijk in complotten te willen denken: het antwoord op die vraag is niet zo eenduidig zoals hij vaak in de Westerse media gepresenteerd wordt.

Russische persconferentie over MH17 | Bron: Wanttoknow.nl

Russische bewijzen
Maurice de Hond zou Maurice de Hond niet zijn als hij niet even bij het Nederlandse publiek peilt hoe zij denkt over de fatale crash van MH17: maar liefst 78 procent vermoedt dat de pro-Russische separatisten de daders zijn. Niet zo vreemd. Wie bij een willekeurige Nederlandse nieuwssite in de zoekbalk ‘MH17’ in toetst kan zien dat de berichtgeving grotendeels in één hoek zit: moedertje Rusland en haar Russisch gesepareerde kinderen in Oost-Oekraïne hebben het gedaan. De Russische versie van het verhaal wordt nagenoeg genegeerd in de media terwijl voor die versie net zoveel valt te zeggen als voor de Westerse versie.

Het verhaal dat vanuit Westers oogpunt nog steeds als meest waarschijnlijk wordt gezien scheelt niet veel met het verhaal dat de Amerikanen gelijk na de crash klaar hadden liggen. Zo schreef NU.nl drie dagen na de crash:

Volgens de Verenigde Staten is er bewijs dat pro-Russische separatisten het vliegtuig van Malaysia Airlines boven Oekraïne hebben neergehaald met een raketsysteem dat uit Rusland kwam. Dat heeft de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken John Kerry zondag gezegd in een interview met CNN. ''Het is behoorlijk duidelijk dat dit een systeem was dat was overgebracht vanuit Rusland'', aldus Kerry. Hij liet weten dat het bewijs dat op dit moment beschikbaar is ''duidelijk wijst op de separatisten''.

  Buk-raketsysteem | Bron: Wikipedia

De bewijzen waar Kerry over sprak zijn negen maanden later overigens nog niet boven tafel.

De Russen hebben eigenlijk twee versies. En in allebei de versies zijn de Oekraïners de hoofdverantwoordelijken. Bij de eerste mogelijkheid is het vliegtuig met een straaljager neergehaald en bij de tweede optie is het toestel met een BUK-raketsysteem beschoten. Dat is overigens eenzelfde soort raketsysteem dat volgens Kerry door de separatisten gebruikt is.

In tegenstelling tot de Amerikanen overleggen de Russen wel bewijsmateriaal voor hun theorieën. Alleen krijgen die Russische bewijzen in vergelijking met de Westerse beweringen relatief weinig airtime in de Nederlandse media. Zo tonen de Russen op een persconferentie radarbeelden van een militairtoestel dat in de buurt van MH17 vliegt ten tijde van het ongeluk. Daarnaast tonen zij op dezelfde persconferentie satellietbeelden waarop verspreid in de buurt van de rampplek meerdere Oekraïns BUK-raketsysteem te zien zouden zijn. “Waarom heeft Oekraïne in de buurt van Donetsk zwaar anti-vliegtuig geschut staan terwijl de pro-Russische separatisten niet over vliegtuigen beschikken?”, vragen de Russen zich af.

Russische betrokkenheid
Twee Nederlandse instanties richten zich op de twee verschillende vragen die de crash van MH17 met zich mee brengt. De Onderzoeksraad voor  Veiligheid houdt zich bezig met de vraag waarom het vliegtuig crashte en het openbaar ministerie (OM) doet strafrechtelijk onderzoek naar de mogelijke daders. Begin april kwam het OM met foto’s en geluidsfragmenten naar buiten die zouden wijzen op Russische betrokkenheid bij de ramp. Maar, zo wilde het OM benadrukken, alle opties staan nog open. De site van het dagblad Metro berichtte er 2 april zo over:

Bijna acht maanden na het drama met vlucht MH17 is een eerste verdachte in beeld gekomen. De stem van een hoge Russische militair werd woensdag herkend op onderschepte telefoongesprekken die het onderzoeksteam naar buiten bracht. Sluit het net zich nu rond Rusland? [...]

Het door het onderzoeksteam verspreidde filmpje liet zien dat dit wel een heel serieus scenario is. Er werden foto’s vertoond van een BUK-raketsysteem. Het was op de dag van de crash in het gebied waar de MH17 neerstortte, in de regio Donbass. Het werd onder meer vervoerd op een Volvo diepladertruck met een telefoonnummer er op. Zeer interessant zijn enkele onderschepte telefoongesprekken, waarin separatisten uit het oosten van Oekraïne met elkaar over het transport spraken.

Het is vreemd te noemen dat de onderzoekende partij tijdens het onderzoek zo duidelijk met een vinger richting de mogelijke dader wijst. Ook al heeft die vinger zijn richting gevonden door bewijzen te volgen. Bewijzen waar Joost Niemöller ernstige twijfels over heeft. Voor zijn boek ‘MH17 de Doofpot’ heeft Joost Niemöller, door met veel betrokken mensen te praten en openbare bronnen te raadplegen, zich verdiept in de rampvlucht. Omdat het boek eind 2014 uitkwam, komen niet de nieuwe bewijzen waar het OM over spreekt aan bod. Maar desgevraagd wil Niemöller ook over de laatste ontwikkelingen zijn licht laten schijnen.

   Volgens Niemöller een twijfelachtige foto | Bron: Paris Match

“De dialoog tussen de Russische officier en de separatist is voortgebracht door de Oekraïense geheime dienst. Een van de betrokken partijen”, zegt Niemöller. Naast deze belangenverstrengeling hebben de Oekraïners al in een eerder stadium bewijzen in elkaar gekunsteld zo valt in het boek te lezen. Te denken aan het bekende telefoongesprek tussen twee separatisten waar zij toegaven het vliegtuig neergehaald te hebben. Volgens de Duitse geheime dienst BND een vervalst bericht. Met die staat van dienst zou je denken dat het OM de echtheid van de nieuwe bewijzen zou willen aantonen. Niets is minder waar. Volgens Niemöller zegt het OM dat de opname authentiek is maar laat na te verklaren waarom. “Dan zijn er nog de drie foto's van Buk-installaties. Ze zijn van het internet geplukt. Hoe weten we wanneer die foto's zijn gemaakt? Manipulatie is zeer makkelijk.  De Paris Match foto (zie afbeelding hierboven) maakt sterk de indruk te zijn gefotoshopt. Vreemde werking met vaagte en scherpte. De perspectieflijnen van de zeer vage Buk, waarbij de achterkant doorweven is met boomtakken, komen niet overeen met de perspectieflijnen van de truck. Omdat de foto is genomen met tegenlicht door een spiegelende autoruit kan het van alles zijn”, zo beredeneert Niemöller.

             Hoofdkantoor van het buitenspel staande Internationaal Strafhof

Weinig kans
Desondanks is Niemöller er niet van overtuigd dat het OM niet met waarheidsvinding bezig is. “Het gaat om een internationale kwestie waarin grote machten spelen, zoals de VS en Rusland. Het OM kan niet afdwingen dat die hun geheime informatie afgeven. Bovendien is het onderzoek veel te laat begonnen. Bewijsstukken zijn corrupt geraakt”, zo zegt hij. Kortom, het OM zit in een lastig parket en het onderzoek daardoor ook. Op de vraag of de daders ooit voor een rechtbank zullen verschijnen antwoord Niemöller kort maar krachtig: “Nee.”

De eerder aangehaalde hoogleraar internationaal strafrecht Geert-Jan Knoops is minder stellig dan Niemöller. De hoogleraar hield in Nieuwsuur op vrijdag 3 april een betoog over de moeilijkheden waar een mogelijke berechting tegenaan loopt.  Zo moet het forensisch bewijs helder zijn over hoe het vliegtuig neergehaald is. Daarnaast moet er, zoals hij het noemt, duidelijk bewijs van daderschap zijn; wie gaf de opdracht en wie voerde het uit? Zaken waar volgens Knoops onder experts veel discussie is. Maar stel eens voor: na lang onderzoek wordt het duidelijk wie wat gedaan heeft. Dan is het alsnog ongelofelijk lastig om de daders te berechten. Omdat zowel Oekraïne als Rusland geen lid van het Internationaal Strafhof in Den Haag zijn, valt die optie af. Alleen leden kunnen namelijk voor het strafhof gedaagd worden. Ook een rechtszaak in een ‘reguliere’ Nederlandse rechtbank geeft de hoogleraar weinig kans. Want Oekraïne en Rusland leveren normaal gesproken geen eigen onderdanen uit. Dan blijft een veroordeling bij verstek over. Zoals ook de versbakken minister van Veiligheid en Justitie Ard van der Steur voor ogen ziet. Maar daar waarschuwt Knoops voor. Een vonnis dat zonder goede waarborgen tot stand komt, zal internationaal geen acceptatie vinden en zal daardoor weinig waard zijn.

       

Voorbeeld | Krantartikel |

Verschenen op 1 juli 2014 in de Katwijk Speciaal.

Voorbeeld | Krantartikel |

Een interview met de organisator van het evenement Vechten tegen de Zee in Noordwijk. Verschenen op 8 juli 2014 in De Noordwijker.

Voorbeeld | Achtergrondverhaal |

Meer complotgelovigen door internet

Veel mensen zien achter iedere onverklaarbare gebeurtenis een gevaarlijk complot. Waar komt dit geloof in samenzweringen vandaan? Volgens complotexpert Peter Burger is het echt een fenomeen van deze tijd. “Het is veel makkelijker geworden om theorieën uit te wisselen. Dat komt omdat er twintig jaar geleden nog geen Facebook en Twitter was.”

De tijd begint te dringen voor de zionisten. Op de joodse kalender is het al bijna het jaar 5776. Ze hebben hun zinnen gezet om in dat jaar, 2016 voor ons westerlingen, eindelijk de New World Order, een soort van geheime wereldregering, te vestigen. Maar het schiet niet op. Het continent Europa wil maar niet meewerken en alle moslimmigranten maken het er ook niet makkelijker op. Daarom besluiten de Israëlische inlichtingendienst Mossad en de Amerikaanse inlichtingendienst CIA door het creëren van wrijving tussen bevolkingsgroepen een oorlog in Europa uit te lokken. Zo vermoordden de geheime diensten in 2004 Theo van Gogh en zo beraamden zij ook de aanslag in Parijs op de redactie van Charlie Hebdo. Allemaal uitgevoerd door mensen die op moslimterroristen lijken maar in werkelijkheid op de loonlijst van de Mossad en CIA staan.

Doelbewuste opzet
De moord op Pim Fortuyn, de verwarde man in de NOS-studio en de maanlanding hebben één ding gemeen: ze zijn onderdeel van een complottheorie. Maar wat is eigenlijk een complottheorie? David Aaronovitch heeft het in zijn boek Voodoo Histories: the role of Conspiracy Theory in Modern History over het toeschrijven van doelbewuste opzet aan iets waarvan aannemelijk is dat het per ongeluk of onbedoeld gebeurt. Hij scheidt daarmee een complottheorie met die van een waargebeurde samenzwering.

Aleksandr Litvinenko in het ziekenhuis
na de vergiftiging

Aaronovitch maakt het onderscheid omdat er soms, in het echt, dingen gebeuren die het daglicht niet kunnen verdragen en door machthebbers in de doofpot worden gestopt. Zoals de vergiftiging van de Russische overloper Aleksandr Litvinenko met het radioactieve plutonium en de militaire start van de Vietnamoorlog waar de Amerikaanse overheid verzon dat de Vietcong een schip van de Amerikanen had aangevallen. Feiten waar praktisch alle experts, betrokkenen en onderzoekers over eens zijn dat er een samenzwering aan de basis stond - en koren op de molen voor de complotdenkers die nu kunnen zeggen: “Oh ja, zie je wel.” Maar de ‘echte gevallen’ zijn niet de samenzweringen waar het bij complotdenkers om gaat. Want dat mensen geloven in voorvallen die onomstotelijk bewezen zijn is natuurlijk niet zo bijzonder. Nee. Wat wel merkwaardig is, is dat sommige mensen geloven in theorieën die met een beetje gezond denkwerk te ontmaskeren zijn.

 Zijn ze gek?
“Ligt het dan misschien aan de geestelijke gesteldheid van de complotgelovigen?”, vroegen Cass Sunstein en Adrian Vermeule, hoogleraren aan de University of Chicago en Harvard University, zich af toen zij dit onderwerp in hun onderzoek Conspiracy Theories te lijf gingen. Volgens hen lijdt zeker een aantal van de doemdenkers aan paranoia, narcisme, waanbeelden en andere geestesziekten. “Maar,” zo concluderen de onderzoekers, “we hebben gezien dat in veel gemeenschappen en zelfs in hele landen zulke theorieën wijdverspreid zijn. Het is niet mogelijk dat iedereen of bijna iedereen uit die gemeenschappen aan een psychische aandoening lijdt.”

Weinig vertrouwen
Wanneer er iets vreselijks gebeurt, zijn er altijd veel geruchten en speculaties. Voor veel mensen gaat het hun voorstellingsvermogen te boven als er bijvoorbeeld een dramatisch iets als vliegtuigongeluk plaatsvindt. Omdat de meeste mensen geen ingenieurs of luchtvaartexperts zijn moeten zij vaak gissen naar de oorzaak. Waarom stortte een Israëlische Boeing op een flat in de Bijlmer? Waarom snuffelden vreemde mensen in witte pakken op de plek van crash rond? Vervoerde het vliegtuig misschien wel spullen voor de Israëlische inlichtingendienst Mossad waar de rest van de wereld niks van mocht weten en waren die mensen in witte pakken daar om bewijzen te vernietigen?

De ravage na het neerstorten van de Boeing
Bron: Reformatorisch Dagblad

Volgens het onderzoek van Sunstein en Vermeule veroorzaken traumatische gebeurtenissen zoals de Bijlmerramp een vorm van woede en willen de overlevenden, om alles een plekje te geven, aan iets of iemand de schuld geven. Wanneer door zorgvuldig en langdurig onderzoek de oorzaak niet snel genoeg achterhaald kan worden, vullen mensen de gaten automatisch in door allerlei speculaties te gaan geloven. Hierdoor ontstaan soms de vreemdste theorieën die niet zo één, twee, drie weggaan.

Maar niet iedereen is dan gelijk geneigd om in een complottheorie zoals die van de Bijlmerramp te geloven. Het voorval moet passen in de al heersende mening en gedachten van de persoon. Dus als iemand weinig vertrouwen in de gevestigde orde heeft en hij bijvoorbeeld ervan uitgaat dat de joden deelnemen in een geheime regering die over de wereld regeert, dan is de kans groot dat het Bijlmercomplot voor waar wordt aangezien.

Social media
Voordat iemand in een theorie kan geloven moet iemand hem verzinnen. Maar wie? Volgens Peter Burger, onderzoeker en docent bij de opleiding Journalistiek en Nieuwe Media van de Universiteit Leiden, ontstaan sommige theorieën uit het niets en zwerven zij een beetje over het internet. “Maar,” zo zei hij tijdens een radio-interview bij Dit is de Dag, “Je hebt inderdaad mensen die er een dagtaak aan hebben om dit te bedenken. Bijvoorbeeld de website van Martin Vrijland. Er kan geen aanslag gepleegd worden of een uurtje later heeft hij al de eerste complottheorie online.”

Tot op een zekere hoogte hebben complotdenkers zoals Martin Vrijland veel gemeen met ‘echte’ beroepen. “Soms klinkt het als een soort parodie op journalistiek of onderzoeksjournalistiek. De ijverigste complotdenkers zijn ook heel erg bezig met het verzamelen van bewijzen, documenten, foto’s en filmpjes”, zegt Peter Burger. Ware het niet dat de informatie die zij betrouwbaar achten over het algemeen wat vergezocht is en vaak allemaal uit dezelfde hoek komt.

Dankzij de social media van tegenwoordig is het een piece of cake om de ene theorie met de ander te verbinden. “Het is een fenomeen van de deze tijd. Het is veel makkelijker geworden om die theorieën te vinden en om ze uit te wisselen. Dat komt bijvoorbeeld omdat een jaar of twintig geleden er nog geen Facebook en Twitter was”, zegt Peter Burger. Complotdenkers wijzen vaak naar elkaar als bron. Met de bewering dat deze bron gezaghebbend of deskundig is. Maar meestal komt betrouwbaarheid niet op de eerste plaats. “Zolang het in mijn theorie past is het waar”, lijken complotdenkers vaak te denken. Er worden over de meest ingewikkelde zaken uitspraken gedaan terwijl er geen studie in de juiste richting gevolgd is. Zo was David Ray Griffin van het Scholars for 9/11 Truth and Justice, een organisatie die zegt de waarheid over nine eleven boven tafel te willen krijgen, geen wetenschapper of explosievenexpert maar theoloog (godsdienstexpert). Dit heeft hem echter nooit van weerhouden uitspraken te doen over de wijze waarop de Twin Towers in New York instortten. Dat kwam volgens hem namelijk niet door de vliegtuigen maar door vooraf geplaatste explosieven.

Sheeple
Complotdenkers vinden dat ze met een open blik naar de wereld kijken en zaken op een zo’n objectief mogelijke manier proberen uit te zoeken. Volgens complotgelovigen vertonen mensen die hun theorieën niet geloven kuddegedrag. Omdat ongelovigen slaafs de corrupte overheid volgen vinden complotdenkers dat zij een combinatie zijn van schapen (sheeps) en mensen (people), oftewel, sheeple. En iedereen die bewijzen aanlevert om complottheorieën te ontkrachten wordt verweten samen te spannen met de samenzweerders. Kortom, die doen dus ook mee in de complottheorie. Hierdoor is het bijna niet mogelijk om complotgelovigen in te laten zien dat ze ernaast zitten.

Saturn V raket
Bron: project-apollo.info

Drietrapstheorie
Om van een toevallige gebeurtenis een alomvattend complot te maken, zijn dus een aantal events in een bepaalde volgorde nodig. Een principe vergelijkbaar met de 110 meter grote Saturn V raket die in 1969 Neil Armstrong & Co naar de maan bracht - tevens één van de meest populaire complottheorieën aller tijden. Deze raket is een zogenoemde drietapsraket. Bij elke trap verliest de raket zijn oude motor en lege brandstoftank waarna de volgende motor bloot komt te liggen die de raket weer een stapje verder brengt.

Trap één: Mensen die weigeren te geloven dat vreselijke gebeurtenissen zomaar kunnen gebeuren, bedenken en verspreiden via internet een samenzwering. De complottheorie is officieel airborne. Trap twee: Bij mensen die een zeer laag vertrouwen in de overheid, media en andere instanties hebben, gaan de complottheorie als zoete koek naar binnen. De complotgelovigen, zoals ze vanaf dat moment heten, hebben dan net als de raket de aardse realiteit verlaten. Trap drie: De raket nadert de maan en the point of no return is bereikt. Argumenten die in de richting wijzen dat een complot niet heeft plaatsgevonden worden niet meer geloofd. Er is geen enkele manier meer om een complotgelovigen in te laten zien dat er geen samenzwering is. Ook een artikel als deze is dan aan dovemansoren gericht. 

Voorbeeld | Radioreportage |

ESA Rosetta Missie

Foto gemaakt door Rosetta

In septerber 2014 maakte ik voor mijn studie Journalistiek een korte radioreportage over de opendag van de Europese Ruimtevaartorganisatie ESA in Noordwijk. Naast wat bezoekers sprak ik daar ook met Fred Jansen. Hij leidt de Rosetta missie die voor het eerst een door de mens gemaakt apparaat op een komeet moet laten landen. 

Klik hier om de radioreportage te luisteren.

Voorbeeld | Tijdschriftrubriek: aankondiging tv-serie |

De politieke puinzooi continues

“Ladies and gentlemen, the president of the United States of America!” Frank Underwoord is als een sluwe vos langzaam maar zeker opgeklommen tot de top van de Amerikaanse apenrots. In seizoen één van de giga succesvolle serie House of Cards zagen we Frank door een politiek-mes-in-je-rug-spelletje vernederd worden waarna hij zichzelf twee seizoenen de tijd gaf om op geraffineerde wijze wraak te nemen. Journalisten, drugshoertjes, senaatsleden. Iedereen die Frank in de weg stond heeft hij vakkundig op een politiekzijspoor of op het spoor van een aanstormende metro geduwd . Frank staat symbool voor alles wat verkeerd kan gaan in de politiek. Corruptie, sluwheid en maar drie doelen voor ogen: macht, macht en nog meer macht. Maar hoe hoger de boom, hoe harder de wind. Zal Franks kaartenhuis van bedrog in seizoen drie van House of Cards in elkaar klappen? We gaan het zien. Netflix gooit op 27 februari alle uitzending in één klap op haar betaalkanaal. “May god bless the United States of America.”

Voorbeeld | Multimediale productie |

De originele productie kunt u hier vinden. Hieronder staat de versimpelde versie.

De Vluchtgarage in Amsterdam komt steeds meer in het nieuws. Beleidsmakers vallen over elkaar heen met wat in hun ogen juist is voor de uitgeprocedeerde asielzoekers. Maar weinig hoor je over de daadwerkelijke situatie van de mensen die in die oude garage verblijven. Mensen zoals Yusuf Adam. Hij is een Somalische vluchteling die uit Nederland weg moet maar niet uit Nederland weg kan.

De originele productie kunt u hier vinden. Hieronder staat de versimpelde versie.


Tussen wal en schip

In Nederland zwerven honderden, mogelijk zelfs duizenden, mensen over straat. Dit zijn niet de 'standaard' daklozen die aan hun onverzorgde baarden te herkennen zijn. Het zijn uitgeprocedeerde asielzoekers. Uitgeprocedeerd omdat ze de procedure een verblijfsvergunning voor Nederland te krijgen met negatief resultaat hebben doorlopen.

Deze mensen horen, vaak met ondersteuning van de Nederlandse overheid, weer terug te keren naar het land van herkomst. Maar dat gaat niet altijd zo makkelijk. Soms ontbreekt het paspoort, soms ontbreekt de wil van de machthebber om zijn onderdanen weer op te nemen en soms bestaat er simpelweg geen overheid in het land van herkomst waar de Nederlandse overheid mee kan samenwerken voor de terugkeer. Voor de mensen die weg moeten maar niet weg kunnen is de uitdrukking 'tussen wal en schip vallen' uitgevonden. Yusuf Adam is zo'n iemand.

"Yusufs verblijf op aarde is eigenlijk illegaal"

Yusuf Adam

Ondanks dat Yusuf Adam hierboven op de foto staat bestaat hij niet. Niet dat hij een fictiefpersoon is of dat zijn naam gefingeerd is zodat hij anoniem kan blijven. Nee, het zit anders, Yusuf bestaat niet op papier. Hij heeft voor geen enkel van de bijna 200 landen die onze planeet rijk is een paspoort of een verblijfsvergunning. In feite is hij dus stateloos. Dit brengt de merkwaardige situatie met zich mee dat Yusufs verblijf op aarde eigenlijk illegaal is.

Met alle gevolgen van dien want zonder een legale positie kan hij geen legale dingen ondernemen. Hij hoeft niet te rekenen op onderdak, voedsel en zorg. Ook kan hij geen bankrekening openen en mag hij  niet werken waardoor hij niet in zijn eigen levensonderhoud kan voorzien. 

De verdeling van Somalie. Het zuiden (groen gekleurd) is door Al-Shabaab gecontroleerd gebied.
Bron: Instituut voor Multiculturele vraagstukken

Op de vlucht

Yusuf vluchtte zes jaar geleden uit Somalië nadat de terroristische organisatie Al-Shabaab zijn vader en broertje heeft vermoord en ze hem als soldaat probeerde te ronselen. Hij kon het niet over zijn hart verkrijgen om voor dezelfde organisatie te werken die zijn familieleden had vermoord en besloot daarom huis en haard te verlaten en naar Engeland te vluchten. Zover komt hij niet. Op Schiphol loopt het niet zoals gepland.

BEKIJK DE ONDERSTAANDE VIDEO VOOR EEN INKIJKJE IN DE WERKWIJZE VAN AL-SHABAAB

In Nederland
Het Bujani-volk is de etnische groep waar Yusuf toebehoort. Doordat de grenzen in Afrika een soort van lukraak getrokken zijn, is de groep verdeeld over een aantal landen. De Immigratie & Naturalisatiedienst (IND) is er daarom niet zeker van of Yusuf wel uit Somalië komt. Ook taalexperts komen er niet uit en uiteindelijk wordt de asielaanvraag van Yusuf afgewezen en wordt hij op straat gezet. Sindsdien leidt hij een nomadisch bestaan door Amsterdam. Hij slaapt of bij de dak- en thuisloze opvang of op een bankje in het Vondelpark of als de politie hem van de straat plukt in de cel. 

Uiteindelijk komt Yusuf in aanraking met een grote groep mensen die in dezelfde positie zit als hijzelf. Samen zoeken zij naar voedsel en onderdak voor de nacht. Eind 2013 kraakt de groep van inmiddels honderd asielzoekers een oude parkeergarage waar lege kantoren aan vastzitten. De Vluchtgarage, zoals hij genoemd wordt, ligt tussen de vele hoge grauwe flats die de Bijlmer rijk is. 

"Voor de meesten bestaat hun dag uit slapen, hangen en nog meer slapen"

De Vluchtgarage

De garage is in slechte staat. Zo lekt het er, is er geen fatsoenlijke keuken en ontbreekt het aan sanitaire voorzieningen zoals een douche. Een combinatie die maakt dat het hele pand is vergeven van een penetrante zweet, eet en slaapgeur.

Bovendien is het gebouw overbevolkt en slapen de vluchtelingen soms wel met zeventien mensen op een kamer ter grootte van een klaslokaal. Maar ondanks alle ongemakken zijn de meeste bewoners blij dat ze een 'plekje' hebben. Voor zolang het duurt. 

Omdat de bewoners van de Vluchtgarage niet aan de normale maatschappij mee mogen doen, bestaat voor de meesten hun dag uit slapen, hangen en nog meer slapen.

Yusuf probeert de dagelijkse sleur van niksdoenerij te doorbreken door aan allerlei activiteiten mee te doen. Zo zit hij samen met andere uitgeprocedeerden in een theatergroep, volgt hij dansles en speelt hij graag op de djembé. De trots straalt van zijn gezicht af als hij verteld dat de kaartverkoop voor de theatervoorstelling die zij binnenkort hebben langzaam maar zeker van de grond begint te komen.

Avondeten doet hij samen met zijn kamergenoten. Dan maken ze met een mannetje of twintig een pan rijst of pasta die ze op de zeer Hollandse tijd van zes uur opeten. Ook de keus voor zijn lunch verraadt zijn lange verblijf in Nederland. Hij is namelijk gek op "bread with pindakaas". Dankzij de vrijgevigheid van kerkelijke organisaties en andere donateurs is het voor de mensen uit de Vluchtgarage mogelijk eten te kopen. 

Om te voorkomen dat sommige bewoners andere dingen dan eten kopen, worden de boodschappen centraal geregeld in de Vluchtgarage. Dit is met de meer dan honderd bewoners van allerlei komaf met verschillende eetgewoontes een logistieke operatie. Gelukkig zitten de meeste nationaliteiten in aparte kamers zodat het boodschappenlijstje per kamer, in plaats van per bewoner, aangevuld kan worden. Zo is er de Sudanroom, Kenianroom en Somalianroom. Voor sommige nationaliteiten zijn meerdere kamers in gebruik. Door de grote stroom vluchtelingen uit de Hoorn van Afrika is bijvoorbeeld de helft van alle bewoners van Somalische origine.  

Yusuf is niet de enige die vlucht
Van oorsprong leeft het Somalische volk in Somalië, Ethiopië en Kenia. Door de vele burgeroorlogen die Somalië de afgelopen 25 jaar heeft geteisterd zijn veel mensen het gebied ontvlucht. Tegenwoordig leven nog minder dan de helft van alle twintig miljoen Somaliërs in Somalië.

De laatste jaren schommelt de toestroom Somalische vluchtelingen naar Nederland tussen de twee tot zesduizend mensen per jaar. Daarmee vormen zij een groot aandeel in het totaal van tien tot zestienduizend vluchtelingen. 

Hoe nu verder?
Voor Yusuf zit er niets anders op dan te doen wat hij al zes jaar lang doet: wachten, wachten en nog meer wachten. Voor verandering in zijn situatie is hij afhankelijk van anderen. Om terug naar Somalië te gaan zal daar eerst de veiligheidssituatie moeten verbeteren en een overheid geïnstalleerd worden die de controle heeft over het land. En om hier in Nederland te blijven moet de IND of staatssecretaris Fred Teeven hun mening ten opzichte van uitgeprocedeerde asielzoekers als Yusuf veranderen. In de Vluchtgarage was helaas geen glazenbol te vinden dus in de toekomst kijken is lastig. Maar de kans dat er iets in Somalië of Nederland veranderd is op korte termijn bijzonder klein.